Plakat Fotodramy
Fotodrama stworzenia (ang. Photo-Drama of Creation) – amerykański film religijny, przygotowywany w latach 1912–1913 przez Towarzystwo Strażnica. Fotodrama stworzenia była epicką prezentacją, która przedstawiała obraz dziejów od stworzenia świata do zakończenia tysiącletniego panowania Chrystusa zgodnie z wierzeniami Badaczy Pisma Świętego. Była to pierwsza ekranizacja zawierająca ruchomy film oraz kolorowe przezrocza zsynchronizowane z muzyką oraz nagraną narracją[uwaga 1]. Celem realizacji tej prezentacji było możliwie szerokie przedstawienie zamierzenia Bożego przed upływem 1914 roku, uważanego przez Badaczy Pisma Świętego za punkt zwrotny w tym zamierzeniu.
Opis[]
Do Fotodramy stworzenia przygotowano wysokiej jakości nagrania muzyczne oraz 96 płyt patefonowych[uwaga 2]. Znajdowało się na nich 96 krótkich wykładów biblijnych czytanych przez Harry’ego E. Humphrey’a (1873–1947), zawodowego spikera radiowego. W pierwszej połowie 1914 dodano krótki film wprowadzający z komentarzem Charlesa T. Russella, który zaczynał się słowami: „ISBA — Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego — przedstawia Fotodramę stworzenia. Celem projekcji jest edukacja religijno-naukowa oraz obrona Biblii”. Wykonano setki obrazów i ilustracji ręcznie kolorowanych, dla których akompaniamentem była muzyka klasyczna. Wśród wykorzystanych utworów były: Narcyz Ethelberta Nevina (1891), Humoreska Antonína Dvořáka (1894) czy Uciekaj niczym ptak na górę (Ps 11), a także pieśń „Miła przyszłość” ze śpiewnika „Pieśni brzasku Tysiąclecia” wykonana przez członka rodziny Betel Williama Mockridge’a[uwaga 3]. Nagrania dokonano w Columbia Studios w Nowym Jorku. Fotodrama zawierała zestaw filmów i około 500 kolorowych szklanych przezroczy, przedstawiających znane sceny biblijne. W trakcie prezentacji technicy synchronizowali obraz z dźwiękiem.
Większość filmów wykorzystanych w Fotodramie, jak również wiele przezroczy zostało zakupionych w komercyjnych wytwórniach. Były one następnie ręcznie kolorowane, klatka po klatce, przez profesjonalnych artystów z Filadelfii, Nowego Jorku, Paryża i Londynu. Pracę tę wykonywały również zespoły ochotników, pracujące w pracowni artystycznej w Domu Betel w Brooklynie. Zespoły te przygotowywały również zamienniki uszkodzonych przezroczy. Na potrzeby filmu nagrano też własny materiał filmowy w pobliskim mieście Yonkers. W roli patriarchów biblijnych, Abrahama i Izaaka oraz anioła wystąpili Badacze Pisma Świętego należący do rodziny Betel. Do nagrania scen z Noem użyto większości zwierząt z ogrodu zoologicznego. Oprócz scen biblijnych, ukazywała też ciekawe zjawiska, takie jak np. rozwijanie się kwiatu lub wykluwanie pisklęcia, utrwalone metodą zdjęć poklatkowych.
Koszt produkcji wyniósł 300 tysięcy dolarów[uwaga 4]. Fotodrama stworzenia ukazała się trzynaście lat wcześniej niż pierwsze udźwiękowione ruchome filmy kolorowe wyświetlane w amerykańskich kinach[uwaga 5].
Wyświetlanie[]
.png){kind=link}
Scenariusz
(oprawa twarda)
Premiera odbyła się 11 stycznia 1914 roku, w teatrze Temple, należącym wówczas do Międzynarodowego Stowarzyszenia Badaczy Pisma Świętego (IBSA), który znajdował się w zachodniej części Nowego Jorku przy West 63rd Street na Manhattanie[uwaga 6]. Premierowy pokaz obejrzało 5000 widzów, a dla wielu innych zabrakło wolnych miejsc. Czas trwania projekcji wynosił 8 godzin i zalicza się do najdłuższych filmów w historii. Prezentacja, składająca się z czterech części, pokazywała dzieje od stworzenia świata do końca Millennium.
Wydano również scenariusz filmu w formie książkowej pt. Stworzenie czyli historja biblijna w obrazach (ang. Scenario of the Photo-Drama of Creation). Książka zawierała 400 ilustracji oraz zestaw krótkich lekcji, dotyczących spraw doktrynalnych, historycznych i naukowych. Widzowie otrzymywali darmowe egzemplarze Scenariusza oraz ozdobne spinki z podobizną 12-letniego Jezusa oraz napisem „Pax”, co miało przypominać noszącym je o ich roli „synów pokoju”. Podobizna ta pochodziła z obrazu Heinricha Hofmanna (1824–1911) zatytułowanego „Der Jesusknabe im Tempel”, który również był pokazywany w ramach prezentacji.[uwaga 7]. Książka została również wydana i była kolportowana w tych językach i krajach, w których nie był wyświetlany film, m.in. w Rumunii, na Węgrzech i Meksyku.
Przypinka
Bezpłatne projekcje organizowano w taki sposób, aby codziennie można je było obejrzeć w 80 miastach (w szczytowym momencie posiadano 20 czteroczęściowych zestawów), dzięki czemu codziennie korzystało z nich ok. 35 tysięcy widzów. Towarzystwo Strażnica opracowało plan, aby ją pokazać w każdym amerykańskim mieście, liczącym co najmniej 5000 mieszkańców. Pierwsze sześć kopii wyświetlano w Nowym Jorku, Cincinnati, Cleveland, St. Luis, Toledo i Bostonie. Tylko w pierwszym roku wyświetlania Fotodramę stworzenia obejrzało ponad 9 milionów ludzi na trzech kontynentach: w Ameryce Północnej, w Europie i w Australii. Do końca 1916 roku Fotodrama stworzenia została przetłumaczona na język duńsko-norweski, francuski, grecki, hiszpański, niemiecki, ormiański, polski, szwedzki i włoski.
Nowojorski teatr Temple w którym miała miejsce premiera Fotodramy, a później stałe projekcje
Kinoteatr Globe Theater w Chicago wykorzystywany w latach 1914–1915 do stałego wyświetlania Fotodramy stworzenia
American Theare w Toledo wykorzystywany do stałego wyświetlania Fotodramy w 1914
.jpg){kind=link}
The Arena, Pasadena (20 czerwca – 15 lipca 1914?)
W czerwcu 1914 roku rozpoczęto wyświetlanie Fotodramy stworzenia w Wielkiej Brytanii w wypełnionych widzami salach w Glasgow i w Londynie[uwaga 8]. We wrześniu Fotodrama dotarła do kolejnych krajów europejskich: Danii, Finlandii, Niemiec, Szwajcarii i Szwecji, a w październiku obejrzeli ją widzowie w Australii i Nowej Zelandii. W grudniu 1914 roku rozpoczęto wyświetlanie w Norwegii, w roku 1915 na Fidżi, w 1916 roku w Afryce Południowej, Gujanie i Indiach, a w roku 1917 na Cejlonie (obecna Sri Lanka). W Palestynie i we Francji w roku 1920, w Austrii i na Trynidadzie w 1922 roku, w Hiszpanii w 1927 roku, w Albanii w 1928 roku, w Czechosłowacji w 1929 roku, w Jugosławii w roku 1931, na Saint Vincent w roku 1932, a na Ukrainie i Złotym Wybrzeżu (obecna Ghana) w latach 30. XX wieku.
W Polsce film pojawił się na początku lat dwudziestych XX wieku, kilkakrotnie był wyświetlany w największych salach.
Części[]
- I. – pokazywała historię biblijną od stworzenia świata, poprzez potop do czasów Abrahama;
- II. – ukazywała historię postępowania Boga z Izraelitami od wyjścia z Egiptu po czasy królów judzkich;
- III. – przedstawiała zniszczenie świątyni Salomona i spełnienie się proroctw na Mesjaszu;
- IV. – pokazywała historię zboru pierwszych chrześcijan, ich prześladowanie oraz ukazywała, ile jeszcze osób czeka na orędzie Królestwa Bożego.
Inne wersje[]
- Dramat Eureka to skrócona wersja Fotodramy stworzenia wydana w sierpniu 1914 roku, bez części filmowej w postaci płyt i przeźroczy. Zestaw ten ważył 14 kg. Zawierał wszystkie 96 wykładów jak wersja pełna, jednak niektóre były krótsze. Wyświetlany był przez dwie osoby na terenach wiejskich i mniej zaludnionych. Dramat Eureka miał trzy wersje. „Dramat Eureka Y” zawierał kolorowe przezrocza, które pokazywano wraz z nagranymi przemówieniami biblijnymi i muzyką. Projektor do przezroczy, znajdujący się w tym zestawie, nie potrzebował energii elektrycznej – do uzyskania światła używano lampy karbidowej. Zespół wyświetlający używał dramatowozu czyli specjalnego pojazdu do przewożenia sprzętu, bagaży oraz wyposażenia biwakowego i kuchennego. „Dramat Eureka X” oraz znacznie krótsza wersja „Dramat Eureka Family” (przeznaczona do użytku domowego) zawierały już tylko sam dźwięk (nie pokazywano przezroczy i ruchomych obrazów). Do końca 1914 roku w Stanach Zjednoczonych którąś z wersji Dramatu Eureka zaprezentowano przeszło 70 tys. widzów, a według niepełnych danych z roku 1915 już przeszło 1 mln osób. Wydano również w trzech tomach scenariusz filmu w formie książkowej.
- Dramat stworzenia to późniejsza niemieckojęzyczna wersja Fotodramy stworzenia wydana w 1928 roku. Na początku lat dwudziestych niemieckie taśmy „Fotodramy” uległy prawie całkowitemu zniszczeniu. Dlatego Towarzystwu Strażnica zakupiło kilka taśm kroniki filmowej, a także filmy o tematyce biblijnej. Filmy te następnie przerabiano usuwając z nich części niestosowne łącząc z innymi filmami tak by nadawały się do wyświetlania. W ten sposób powstały zupełnie nowe filmy o długości od 5000 do 6000 metrów. Również stare przezrocza zastąpiono nowymi, pochodzącymi z książki „Stworzenie” lub z innych publikacji Towarzystwa Strażnica, czy też przezroczami kupowanymi w sklepach. Ponieważ nie znano wtedy jeszcze fotografii kolorowej członek niemieckiej rodziny Betel, Wilhelm Schumann, kolorował czarno-białe zdjęcia. Muzykę do tej wersji opracował Erich Frost. Po roku 1931 Dramat stworzenia był wyświetlany w Austrii, Czechosłowacji, Francji, Holandii, Jugosławii i Szwajcarii. Do 1933 roku, gdy w Niemczech wprowadzono zakaz działalności Świadków Jehowy, projekcje organizowane przez niemieckie Biuro Oddziału obejrzało blisko milion osób.
Wystawa[]
W październiku 2012 roku w Biurze Głównym Świadków Jehowy w Nowym Jorku otwarto wystawę, która zawiera między innymi krótki film z fragmentem wstępu do „Fotodramy” oraz ponad 500 kolorowych slajdów z tego filmu.
Uwagi[]
- ↑ W niektórych wcześniejszych filmach stosowano część tych technik, lecz w wypadku Fotodramy stworzenia po raz pierwszy wszystkie zostały wykorzystane w trakcie jednej produkcji.
- ↑ Początkowo było to 96 walców fonografu.
- ↑ Inną pieśnią z tego śpiewnika była „Królestwa Czas” (adaptacja amerykańskiej pieśni patriotycznej „Hymn bojowy Republiki”) której słowa dostosowano do wierzeń Badaczy Pisma Świętego.
- ↑ Według parytetu wartości nabywczej w lipcu 2017 roku było by to ponad 7,34 miliona dolarów.
- ↑ W sierpniu 1926 roku miała miejsce premiera filmu „Don Juan” (z muzyką, lecz bez dialogów), a jesienią 1927 roku wyświetlono film „Śpiewak jazzbandu” (z dialogami).
- ↑ Butler Davenport rozpoczął budowę teatru Temple w kwietniu 1909 roku lecz z powodu problemów finansowych inwestora nie została ona ukończona. Budynek kilkukrotnie sprzedawano jednak żaden z właścicieli nie ukończył budowli. W roku 1913 teatr został zakupiony przez Peoples Pulpit Association, korporację reprezentującą Badaczy Pisma Świętego w stanie Nowy Jork. Teatr został przeznaczony na stałe wyświetlanie Fotodramy stworzenia. Został uroczyście poświęcony jako oficjalna siedziba zboru nowojorskiego 8 grudnia 1913 roku w obecności 850 osób. Był wykorzystywany głównie do wyświetlania Fotodramy, a także w każdą w pierwszą niedzielę miesiąca wygłaszał w nim przemówienia C.T. Russell. Po śmierci C.T. Russella i wyborze nowego prezesa J.F. Rutherford kontynuował zwyczaj wygłaszania w nim przemówień w każdą pierwszą niedzielę miesiąca. Ze względu na trudną sytuację finansową Towarzystwa zaistniałą w trakcie I wojny światowej postanowiono sprzedać kilka nieruchomości należących do Towarzystwa, w tym także teatr Tempel. Informację o sprzedaży podano w Strażnicy z 15 grudnia 1917 roku. Obiekt ten został wynajęty i ponownie wykorzystany przez Towarzystwo Strażnica w dniach 2–4 kwietnia 1920 roku na miejsce konwencji zorganizowanej z okazji święta Pamiątki.
- ↑ Jeden ze slajdów wyświetlanych w trakcie pokazu przypominał o przypięciu tej przypinki.
- ↑ Premiera filmu w Wielkiej Brytanii miała miejsce 14 czerwca 1914 w Prince’s Theater w Londynie.